سند ترامپ اهداف سنتی آمریکا در خاورمیانه را  تغییر نداده است

گروه جهان: در سند تازهٔ استراتژی امنیت ملی دولت دونالد ترامپ درباره خاورمیانه تضاد چشمگیری در لحن وجود دارد. از یک‌سو، واشنگتن طوری در این سند سخن می‌گوید که گویی می‌خواهد از منطقه فاصله بگیرد و با عباراتی تأکید می‌کند که خاورمیانه دیگر مانند دهه‌های گذشته جایگاه اولویت‌دار را در سیاست خارجی آمریکا ندارد، بلکه «روزهایی که خاورمیانه بر سیاست خارجی آمریکا مسلط بود به سر آمده است».

اما با نگاهی دقیق‌تر به همان پاراگراف، در مقابل، پایبندی روشن ایالات متحده به منافع سنتی و اساسی‌اش در منطقه دیده می‌شود؛ زیرا سند به‌صراحت بر تداوم تعهد آمریکا نسبت به این موارد تأکید می‌کند، این موارد شامل جلوگیری از اینکه منابع انرژی خلیج فارس به دست رقیب مستقیم آمریکا بیفتد، آزادی عبور و مرور از تنگه هرمز و دریای سرخ تضمین شود؛ جلوگیری از شکل‌گیری کانون‌های تروریستی که منافع یا خاک آمریکا را هدف قرار دهند؛ امری که پس از حملات ۱۱ سپتامبر اهمیت بیشتری یافته است و در نهایت حفظ امنیت اسرائیل که ستون اصلی رویکرد آمریکا در منطقه به‌شمار می‌رود.

این‌ها در اصل همان پایه‌های سیاست آمریکا در خاورمیانه از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون هستند و با وجود تفاوت دولت‌ها، اولویت‌ها و شرایط بین‌المللی، تغییر بنیادینی نکرده‌اند.

بنابراین، این استراتژی بیش از آنکه نشان‌دهنده تحول در اهداف اساسی باشد، بیانگر تغییر در ابزارها و روش‌هاست. دولت کنونی تمایل دارد میزان درگیری مستقیم نظامی را کاهش دهد و بارهای بیشتری را از دوش آمریکا بردارد، اما از منافع ثابت و دیرپای خود که همیشه محور رویکرد واشنگتن به منطقه بوده‌اند، دست نمی‌کشد.

از این رو می‌توان گفت که آنچه در دوره ترامپ -همچون دوره‌های پیشین - تغییر کرده، شیوه اجرا و ابزارهای به‌کاررفته است، نه ماهیت منافع و نه جایگاه آنها در محاسبات راهبردی آمریکا. البته این به معنی کم‌اهمیت دانستن تغییر ابزارها در تحقق این اهداف نیست.

با این توضیحات می‌توان اینطور جمع‌بندی کرد که استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا به خودی خود تأثیر مستقیمی بر روابط آینده کشورهای منطقه نخواهد داشت، چه بر روابط میان خود آنها و چه بر روابط آنها با سایر کشورهای جهان؛ عامل اصلی تعیین‌کننده روابط کشورهای خاورمیانه و سیاست خارجی‌شان به‌طور کلی، منافع ملی آنها است و در سال‌های اخیر شاهد رشد تأثیر این عامل در مقابل کاهش تأثیر محیط و نیروهای بین‌المللی بوده‌ایم.

تنها تأثیر احتمالی ممکن است این باشد که با توجه به «کاهش نسبی توجه واشنگتن به منطقه» به کشورهای منطقه فضای بیشتری برای مانور داده شود همان‌طور که در افتتاح بزرگ‌ترین کنسولگری آمریکا در جهان در اقلیم کردستان دیده می‌شود. اما در مورد ایران یک استثنا وجود دارد و آن این است که تأثیر اسرائیل بر سیاست آمریکا نسبت به ایران همچنان ادامه خواهد داشت.

انتهای پیام/